|
 |
Morawczyna
 Położona
na południowym skłonie Bramy Sieniawsko-Pieniążkowickiej, w dolinie
Małego Potoku, na wysokości 620-640 m n.p.m. Wieś królewska w starostwie
nowotarskim, lokowana w połowie XVI wieku. W roku
1564 żyło w Morawczynie 8 osadników, w latach 1595-1680 zaś 38 zagrodników
i 11 komorników, czynne były 2 młyny i istniało sołectwo, które trzymali w
połowie XVIII wieku Józef i Stanisław Morawczyńscy, a później
ich potomkowie. W roku 1777 wieś obejmowała 60 domów oraz 310 mieszkańców i
z częścią starostwa nowotarskiego znalazła się w rękach
Stadnickich, od których nabył ją Julian Kluziński, a następnie w roku
1880 Wojciech Pawlikowski. W czasie rabacji miejscowy dwór został złupiony
przez chłopów. Wieś należała do parafii w Klikuszowej,
w roku 1903 zdobyła się na kaplicę własną. W roku
1848 założono w Morawczynie utrzymywaną przez gminę
szkołę, której budynek ulegał wielokrotnie przebudowie. Uczęszczał do niej,
urodzony tu w roku 1897, Wincenty Bryja, późniejszy
absolwent wydziału prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, działacz Akademickiej
Młodzieży Ludowej, podczas II wojny światowej członek
Centralnego Kierownictwa Ruchu Ludowego "Roch", prześladowany po wojnie i
skazany na 10 lat więzienia. Był współorganizatorem życia politycznego wsi
(liczącej w 1939 roku 541 mieszkańców),
w której w roku 1931 powstało koło SL; zmarł we wsi rodzinnej w roku 1973. W
końcu 1939 roku znaleźli się w Morawczynie wysiedleńcy z Poznańskiego. Wiele
miejscowej młodzieży okupant wywiózł na przymusowe roboty do Niemiec. W
końcu 1943 roku zamordowano kierowniczkę miejscowej szkoły Wiktorię Baran i
Florentynę Plewę. Od końca XIV wieku
do 1939 roku emigracja zagraniczna objęła 300, a po II wojnie światowej 250 osób.
Powolny i zmienny w czasie był rozwój zaludnienia
(1960 - 510, 1978 - 451, 1997 - 652 osoby). Mało jest kobiet, na 100
mężczyzn przypada ich zaledwie 86. W rolnictwie pracują 234 osoby, poza nim
159. We wsi są czynne: tartak, ubojnia zwierząt i
przetwórnia mięsa, sklep oraz 16 innych firm usługowych. Elektryfikacja wsi
nastąpiła w roku 1958, później wieś zdobyła się na
wodociąg i gaz sieciowy (w roku 1997) oraz na założenia 25 telefonów
prywatnych. Ośmioklasowa szkoła podstawowa, zbudowana w początkach XX wieku,
później modernizowana i rozbudowywana, obejmuje 5 izb lekcyjnych i salę
gimnastyczną. Czynna jest też kaplica p.w. Matki Boskiej Wspomożenia
Wiernych, w której w niedziele odbywają się nabożeństwa. We wsi znajduje się
139 budynków mieszkalnych (84% z cegły i pustaków),
krytych przeważnie blachą i dachówką, ponad połowa ma pod wspólnym dachem
budynki gospodarcze, kilka domów jest opuszczonych, gdyż ich właściciele
wyjechali za granicę. Rolnicy (133 gospodarstwa o powierzchni ponad l ha)
użytkują 398 ha, w tym 229 ha to łąki i pastwiska.
Ziemie są słabo urodzajne, tylko 7,5% należy do IV klasy bonitacyjnej,
większość zaś do klas V i VI. Przy zachodniej granicy i w sąsiedztwie
Pieniążkowic znajduje się większe kompleksy chłopskich lasów. Główne uprawy
to: owies (46 ha), ziemniaki (28 ha), żyto (9 ha). Dobrze rozwinięta jest
hodowla zwierząt, zwłaszcza bydła (416 sztuk, tj. 125 sztuk na 100 ha
użytków rolnych), świń 120 (najwięcej w gminie) i 23 sztuki
owiec.
|
